Supercells boven Achterhoek met extreem grote hagel (22 juni 2008)

Het hoe en waarom over de buien van vandaag (dagverslag samen met onweersverslag en informatie over wat er gebeurde elders in de regio): In de avond trokken er tijdelijk enkele wolkenvelden de Achterhoek binnen en raakte het tijdelijk bewolkt.  Het bleef overal droog en nog vrij zacht buiten de deur. Het kwik lag aan het begin van de avond nog op een 21 graad, later op de avond zakte deze terug naar een 17,1 graad dat tevens het minimum voor vandaag was. In de nacht verschenen er vanuit het zuidwesten weer wat meer opklaringen en trokken wolkenvelden vaak net ten noordwest van ons langs. In het zuidoosten hing amper bewolking van betekenis.

In de ochtend trokken er vanuit het westen opnieuw weer wat wolkenvelden binnen. Zowel laag, middelbaar als hoog. Leverde soms fraaie wolkenpatronen op door mede de grillige windpatronen. Tussen de bewolking door scheen de zon volop en liep het kwik razend snel op. Voor het middaguur werd de 25 graad al bereikt. Het maximum van vandaag werd net na de ochtend bereikt en bedroeg een 27,9 graad (om 13:00 uur). Wind waaide in de ochtend uit meest zuid tot zuidwestelijke richting en was zwak tot soms matig van kracht. Ondanks de wind was het zweterig warm. De warmte zou in de loop van de dag afgestraft worden door regen en onweersbuien, deze zouden in de loop van de middag gaan ontstaan op een koudfront dat van west naar oost over zou trekken en dat deed het ook.

Satrep met situatie 11:00 uur (klik voor vergroting):

Omstreeks 12:30 uur plofte er plots in snel tempo een bui boven Roosendaal (nabij Belgie) de lucht in. Deze bui groeide in snel tempo uit tot een onweersbui waaruit veel regen en hagel werd gemeld. Nadeel van de buien van vandaag is dat ze snel over het land trokken met een snelheid van ongeveer 80 á 90 km/h. Het duurde dan ook niet lang voordat de buien het oosten, de Achterhoek zouden gaan bereiken. Ook in de Achterhoek kwamen aan het eind van de ochtend de eerste stapelwolken tot ontwikkeling, alleen bereikten deze nog geen buienstadia. Opvallend om te zien was hoe snel de bewolking door de lucht trok. Bui die oorspronkelijk bij Roosendaal was ontstaan, was naar het noordoosten getrokken en hing om 13:30 al boven Veenendaal (Utrecht). Hij was niet meer de enige, op meerdere plekken kwamen nu spontaan meerdere buien tot ontwikkeling boven de Veluwe en Brabant. Uit deze buiten begon het vrijwel meteen te onweren. Buienwolken schoten hoog de lucht in hadden veel voeding waardoor er snel hagel gevormd kon worden. Er was bij de stevigere exemplaren sprake van sterke inflow en dat resulteerde ook weer in een sterke outflow.

Om 13:40 uur waren de buien boven Arnhem en omgeving en vanuit Doetinchem begon de horizon alreeds snel donker grijs te kleuren. Niet lang daarna om 14:00 uur trok het spul zicht en hoorbaar ten west en noordwest van Doetinchem langs wat resulteerde in donkere luchten en veel gegrom uit de bui. Begrenzing van de bui hing min of meer boven Doetinchem en vertoonde strakke structuren waarin een sterke inflow aan de bewolking af te lezen viel (sterke windinstroom), wind kwam hierbij ook uit het zuiden. Niet veel later werd er onder de inmiddels paars blauwe donkere lucht een lage wolkenkraag zichtbaar (Arcus, 14:10 uur) die in een snel tempo ten noordwest langs Doetinchem op trok. Uiteinde (nouja, zijkant) van de wolkenkraag deed nog net Dichteren aan. Wolkenkraag (arcus, mogelijk rolwolk) was sterk in beroering en veranderde elke seconde van vorm. Voorzijde kende een sterke opwaartse beweging en achterzijde meer dalende bewegingen. Fractus werd soms vanaf de grond opgezogen. Je had geen timelaps opname nodig om de bewegingen te kunnen volgen. Om 14:19 uur trok net het uiterste puntje van de bui over en dit resulteerde in sterke windvlagen uit het noorden (outflow) met wat dikke tropische druppels regen. Kern van de bui lag toen alreeds meer ten noorden (driehoek Doesburg/Zutphen/Hengelo) en verwijderde zich snel van Doetinchem, gerommel was dan ook niet meer hoorbaar.

Wat ik toen niet wist, en gezien de kenmerken eigenlijk wel had moeten vermoeden was dat de bui wel eens grote hagel kon bevatten (blauw/groenige lucht, sterke instroom). Dit bleek ook het geval geweest te zijn aangezien er vanuit Arnhem en omgeving al snel vele tientallen schade meldingen kwamen op het internet. Vooral in Noord Arnhem en op de Veluwe (A12/A50) was het een grote ravage na de onweersbui. Zeer grote hagelstenen (soms meer dan 4 á 5 cm) hebben daar het blad van bomen af geslagen, auto’s van tientallen putjes voorzien en ruiten laten breken. Ook serres, en golfplaten waren er niet tegen bestand. Door de vele hagel kwam het naast een bladerdek ook tot een hagel dek en zag het er tijdlang wit uit. Hagel blokkeert vervolgens de putten waardoor de overvloedige regen niet weg kan en dat resulteerde weer in straten die in stromende rivieren veranderden. Arnhem lag na het onweer grotendeels lam.

Terug naar Doetinchem: bui trok na wat dikke regendruppels snel weer door en het klaarde ook weer wat op, zon kwam terug en kondigde meteen een nieuwe bui aan die zojuist ten zuidwest van Doetinchem was ontstaan. Uit torenhoge wolken was het veelvuldig aan het rommelen en niet veel later kwam het omstreeks 14:30 uur tot een flinke tropische stortbui die aanhield tot 14:38 uur, het water gutste uit de lucht terwijl het bleef rommelen. Onweer kwam niet uit de wolk en ontladingen waren wederom ook niet zichtbaar. Frapant was dat de zon zoveel vrij spel had gekregen dat deze tijdens de hoosbui even fel kon schijnen. Bui trok snel door naar noordoost en de zon liet zich weer wat meer zien bij wit opbollende stapelwolken en opnieuw een bui die zichtbaar begon te worden in het zuidwesten. Noem het een zogenaamde onderdoorkijk bui aangezien je onder de bui door kon kijken en stapelbewolking samen met blauwe lucht aan de andere zijde kon zien.

Vanaf circa 14:50 leverde de (derde) bui veel gerommel op en grootste deel trok net ten zuidoost langs Doetinchem op. Om 15:08 uur leverde deze een pulserende hoosbui op. Om 15:20 uur was het weer droog. Bui trok snel door naar het oosten en achter de bui was het behoorlijk helder zonder bewolking van betekenis. Tot 15:40 uur bleef het nog rommelen uit de kolossale buienwolk, ontladingen waren wederom niet zichtbaar. Koufront was Doetinchem gepasseerd en in de stabielere lucht kwam het boven Nederland niet meer tot buien. Hagel is te Doetinchem niet waargenomen en er viel totaal maar een 9,9 millimeter af te tappen. Elders in de Achterhoek lagen neerslaghoeveelheden veel hoger.

Naast Arnhem kreeg ook Eibergen en nabije omgeving (Groenlo, Neede, Rekken) te maken met flinke windstoten, overvloedige regen en extreem grote hagelstenen. N18 bleef na het onweer tot in de nacht afgesloten omdat deze onbegaanbaar was geworden door de vele omgewaaide bomen. Ook andere hoofdwegen waren geblokkeerd. Regen liet wegen onderlopen en hagelstenen van soms 5 centimeter of meer richten veel schade aan, aan huizen, auto’s, bomen en gewassen. Maïsvelden kunnen als verloren worden beschouwen. Ook de fruitteelt heeft ernstige schade opgelopen. Zover bekend zijn er geen gewonden gevallen. Opruim werkzaamheden zullen daar maandag nog wel in volle gang bezig zijn, brandweer heeft zijn handen vol. In de namiddag keerde ook daar de zon weer terug en ondertussen stroomde het internet en de media vol met berichten uit die hoek.

Na de buien steeg de temperatuur te Doetinchem weer naar een 25 graad en was de wind sterk in kracht toegenomen. Deze waaide matig tot vrij krachtig uit het westen bij enkel een paar wolkenvelden. Omstreeks 20:00 uur waren er richting het oosten en zuiden nog kolossale buienwolken zichtbaar die zich boven Duitsland en Zuid Limburg bevonden. Deze buienwolken herbergden ook daar zwaar onweer en waren zelfs aan de Nederlandse kust nog zichtbaar door de schone atmosfeer en hun flinke hoogte (mogelijk 15 km hoog).

Satrep met situatie 17:00 uur (klik voor vergroting):

Waarom nou zulke grote ijsklompen tijdens deze buien zonder dat ze door hun gewicht uit de wolk naar beneden komen? Hagel wordt gevormd boven in de onweerswolk alwaar het soms enkele tientallen graden kan vriezen. Waterdamp bevriest daar en begint aan elkaar te kleven. Op een gegeven moment word de steen zo zwaar dat deze naar beneden begint te vallen. Sterkte onweersbuien kennen een sterke opwaartse beweging dat ook zichtbaar is aan een sterke inflow (warme vochtige luchtinstroom) zoals vandaag. Tijdens zijn val wordt de hagelsteen door zo’n sterke warme luchtstroom in de bui weer meegenomen tot in de top waar vervolgens meer waterdamp aan de klop bevriest. Vervolgens kan hagelsteen nog enkele malen op en neer dalen in de buienwolk en zo behoorlijk groot in omvang worden. Op een gegeven moment wordt de steen toch te zwaar om weer opnieuw opgetild te worden en komt op dat moment als een hagelsteen van 5 centimeter of meer uit de buienwolk vallen. In de verenigde staten komen tijdens zware onweersbuien geregeld hagelstenen voor van tussen de 5 en 10 centimeter doorsnede. Voor Nederland is dit een stuk zeldzamer fenomeen. Ondanks de zwaarte van de buien zijn er geen tornado’s ontstaan, iets dat niet geheel onwaarschijnlijk geweest zou zijn gezien de zwaarte van de buien vandaag boven de Veluwe en Achterhoek.

Bliksem inslagen duitsland:


Sateliet beeld later op middag:


Satrep met situatie 08:00 uur (klik voor vergroting):

Links naar berichten en foto's extern, berichten gepost op Weerwoord.be een alom bekend weerforum (foto's en film):
- Foto's Arnhemse bui gezien vanuit Nijmegen (Bas)
- Hevige bui in Arnhem! (Lennart)
- Foto's Arnhem na de bui (bladschade en wateroverlast! (René Tremor)
- Hagelfoto's Arnhem Klarendal (Jorrit Teerink)
- Schade hagelstenen zo groot als kwartel eieren Groningen (Daniel Oudman)
- Enorme hagel net noord van Arnhem (Dirk)
- Noodweer Arnhem: de video's (Ronados )
- Hier een aantal foto's van de chase van mij -Achterhoek (Arnaud Smits)
- Hagel in Overdinkel met daarin insecten? (Johan Effing )
- Foto's Noodweer Veendam (Erik Freerks)
- Foto's Arnhemse bui vanaf Ede (Henk Germans)
- Pagina waarop nog vele andere relevante berichten verzameld zijn (Saskia)
- Onweersverslag vanuit Zelhem (Erwin Klein)
- Schadefoto's vanuit Hummelo (Erwin Klein)

Overige persberichten, foto's en films:
- Noodweer oostelijke helft van het land (knmi)
- Veel schade door onweer en hagel in Achterhoek, indrukwekkende opnamen (112achterhoek)
- Hagelstenen als pingpongballen in Veendam (rtvnoord)
- Scherven, takken en dode vogels (tcTubantia)
- Het lijkt wel alsof er geschoten is (tcTubantia)
- Ruim honderd bomen tegen de vlakte (tcTubantia)
- Hevige regenval zorgt voor overlast (tcTubantia)
- Noodweer na de kater (meteoconsult)
- Supercells op broeierige zondag (meteoconsult)
- Fotalbum noodweer 22 juni Gelderland (omroepgelderland)
- Schade door onweer en hagel in oosten en zuiden (gelderlander)
- Alsof er een scheermes door mijn tuin is gegaan (Velp, gelderlander)
- Arnhem na noodweer gehavende stad (gelderlander)
- Storm houdt huis met hagelstenen als eieren (video, gelderlander)
- Opruimen puinhoop noodweer duurt weken (Tubantia)
- Noodweer treft veendam (veendammers.nl)
- Binnen tien minuten was ons huis een zwembad (reformatorisch dagblad)
- Veel schade door onweer en hagel in oosten (rtvoost video)
- Puinhoop opruimen van noordweer kost 4 weken (video) (Gelderlander)
- Youtube filmpjes: Arnhem1, Arnhem2, Druten1, Haaksbergen1, + dozijn andere filmpjes
- Optocht Keijenborg in het water (hiergeweest)
- Dumpert.nl filmpjes: Arnhem1, Arnhem2, Arnhem3, Arnhem4, Borculo1, Borculo2, Neede1

De foto's gemaakt door mijzelf en mijn zus (geel):