Fors onweerscomplex (MCS) in ochtend 18 juni 2012
Rustige en vooral heldere nacht
Zondagavond zakten de aanwezige stapelwolken geleidelijk maar zeker in. Na stapelwolken bleven op hoger niveau enkel nog dikkere sluierwolken aanwezig dat voor fraaie optische verschijnselen zorgde, tot na zonsondergang. Na een aangename start van de avond koelde het zeker na zonsondergang snel af van een 19 graad om 21 uur naar een 14 graad om middernacht. Ook een groot deel van de nacht verliep rustig en vrij helder. Vooral in de eerste helft van de nacht waren de luchten meest helder, soms met wat hoger overschuivende sluierbewolking. In de nanacht kwam er wel meer bewolking de Achterhoek binnen schuiven. Dit betrof vooral middelbare, onstabiele bewolking in de vorm van floccus en castelanus (kanteeltjes). Hiermee was al snel duidelijk dat een weersverandering op tilt stond. Voordat het zover was daalde het kwik nog even door naar een minimum van 12 graad om 5 uur in de ochtend, werd de Achterhoek getrakteerd op een fraaie zonsopkomst in het verre oosten met prachtige luchten. Helaas zou dat beeld snel omslaan in de vroege ochtend.
Active venijnige storing op komst uit Frankrijk
De weersomslag zou geheel volgens verwachting gaan verlopen. De afgelopen dagen is al volop gewaarschuwd voor een venijnig weersysteem dat maandag in de vroege ochtend over Nederland zou schuiven. Zo waarschuwde o.a. Meteo Consult voor het optreden van kortdurend maar hevig noodweer, dat hinder en overlast, maar misschien zelfs schade zou aanrichten. Zondagmiddag ontwikkelde zich boven de Golf van Biskaje een kleine maar actieve storing dat in de avond en nacht koers had gezet richting de Benelux. In de nacht bleven deze buien voor zwaar weer zorgen in heel Frankrijk, terwijl het systeem zich geleidelijk clusterde en activerend naar het noorden opschoof. De storing markeerde de grens tussen koele lucht boven England en zeer warme lucht boven Duitsland. Ondanks dat de warme lucht aan de grond Nederland in de vroege ochtend nog niet zou bereiken, was er voldoende energie aanwezig voor het ontwikkelde onweersysteem om zich in stand te houden. Een van die triggers was een sterke straalstroom dat vanuit het zuidwesten over west Europa blies met op 3 kilometer hoogte een volle windkracht 9 tot 10 (stormkracht). Dit terwijl aan de grond maar een matige wind zou staan uit het zuidoosten dat voor windschering zou zorgen. Hierdoor pakken buien snel hevig uit met kansen op forse regenval, zware windstoten, mogelijkheid van een windhoos en hagel. Het onweersysteem zou in korte tijd over het land heen 'vliegen' en voor de middag het land alweer verlaten.
Eerst nog zon, 'noodweer' komt snel
In het eerste vroege zonlicht werden op de satelliet de hoge overschietende wolkentoppen zichtbaar van het onweersysteem (zie afbeelding onder). Nog voordat de lagere bewolking en stapelwolken zichtbaar zouden zijn in het zonlicht. Dit wees al direct op een krachtig systeem dat vanuit Frankrijk in hoog tempo België in schoof. Lokaal viel in de eerste uren van de ochtend in België flink wat water, kwamen windstoten voor en werd ook hagel gemeld. Lokaal onweerde het fors, vooral in het zuidoosten van België. Daar is in de vroege ochtenduren waarschijnlijk ook een tornado ontstaan die voor wat schade heeft gezorgd. Terwijl het systeem richting Nederland trok kwamen meldingen binnen van een goed ontwikkelde shelfcloud. Het ging erg snel en om 07:30 uur zat het onweer al met een sterk georganiseerde lijn boven het zuiden van Limburg en Brabant. Vooral uit Limburg kwamen meldingen en foto's van een forse Amerikaanse shelfcloud. Meteo Consult verhoogde daarbij de verwachting van de windstoten naar een 95 km/h voor Oost-Brabant, Limburg en de Achterhoek.
Onweer bereikt de Achterhoek
Na een paar laatste stalen zon werd begon vanuit het zuiden een massieve ijskap binnen te trekken. Hierop nam de hogere bewolking en middelbare bewolking snel toe en verdwenen de opklaringen. Het systeem kwam met een sneltreinvaart opzetten richting de Achterhoek. Even na 07:30 uur werd het al duister en dreigend aan de zuidelijke horizon. Het leek wel alsof de schemer alweer begon, het daglicht nam behoorlijk af. Om 08:00 uur was bui al Venlo gepasseerd en kwam binnen het vizier van de Achterhoek. Er werden aan de horizon fraaie wolkenpatronen zichtbaar en ook de eerste donders op afstand kwamen ten tonele. Al om 08:25 uur kwam de voorkant van het onweer in Doetinchem aan met daarop fraaie luchten gepaard gaande met een kleine shelfcloud. Deze was helaas wel minder indrukwekkend dan op de foto's die uit Limburg kwamen. Terwijl de shelfcloud passeerde zat het onweer nog wat dieper in het zuiden met wat ontladingen en donderslagen. Met mijn camera trachtte ik de snel voorbij razende luchten vast te leggen tot ik opgeschrikt werd door een zeer nabij heldere ontlading achter mij in het oosten. Voor de shelf langs vlogen een tweetal CG ontladingen met daverende knal naar de grond toe. Vermoedelijk een paar positieve ontladingen die uit de hoge wolkentoppen voor de bui uit naar beneden kwamen. Deze ontladingen zijn vaak onverwacht en kunnen ver naar een bui inslaan, en een stuk krachtiger dan een 'normale' ontlading. Terwijl het nog droog was toch maar de auto opgezocht, was niet echt veilig meer te noemen op open veld. Om 08:35 uur begon het dan uiteindelijk achter de shelfcloud even flink te plenzen, met wat nabije ontladingen, maar vooral ook veel hoogte onweer. Ondanks de waarschuwingen bleven windstoten uit. Het bleef zelfs opmerkelijk rustig met maar een zwakke, hooguit matige wind die van oost de westhoek begon op te zoeken. Om 09:00 uur was het hoogtepunt alweer voorbij getrokken. Er viel vooral nog matige regen met bruine en donkere luchten. Hierin onweerde het af en toe met een enkele ontlading die de grond opzocht. Het meeste onweer bleef in de hoogte. De shelfcloud had inmiddels al Overijssel en Twente bereikt. Na 09:00 uur werd het vanuit het zuidwesten alweer lichter met afnemende neerslag en hooguit nog een enkele keer wat weerlicht en gerommel in het noordoosten. Om 09:20 uur was de rust weer terug en werd het droog alsof er eigenlijk niets was gebeurd.
Achter het onweerscomplex
Tegen alle verwachtingen in viel de zwaarte van het onweer gelukkig mee en kwam het niet tot zware weersverschijnselen. Lokaal in het land wel enige wateroverlast door overvloedige regenval en schade door blikseminslag. Hierdoor ontstonden helaas ook wat branden in panden en lag een deel van het treinnetwerk plat. Na het onweer bleef de wind nog zwak waaien, wel uit westelijke richting. Pas later op de dag nam ze wat in kracht toe. De temperatuur steeg na het onweer richting een 19 graden rond het middaguur. Wat wel extreem was, was de luchtdruk. Deze daalde in de nacht met een scherpe lijn van een 1018 hPa om 03:00 uur naar een 1008 hPa bij passage van shelfcloud. Rond het middaguur was de luchtdruk alweer gestegen naar een 1014 hPa, om in de namiddag weer uit te komen op een 1017 hPa!. Was de shelfcloud in Doetinchem niet echt de moeite waard, in Duitsland net over de grens in Dingden produceerde het een forse Amerikaanse shelfcloud dat in meerdere lagen als een pannenkoek naar het noordoosten schoof. Aan de Duitse zijde van het onweersysteem ook het stevigst en werden eveneens de meeste bliksemontladingen opgetekend (zie ook materiaal onderstaand). Nog voor het middaguur verliet het complex ook het noordoosten van Nederland. Om 12:30 uur was het systeem al de Duitse steden Hamburg en Kiel gepasseerd op weg naar Denemarken en vervolgens in de middag overstekende naar Zweden waar de activiteit er pas uit wist te gaan.
Rustige ochtend en middag
In de ochtend bleef het vervolgens droog en leek het alsof er een tweede zonsopkomst plaatsvond. Het werd steeds lichter en rond het middaguur losten ook de laatste lagere wolken snel op. In de middag scheen de zon geregeld afgewisseld door wat stapelwolken. De temperatuur wist in de middag te stijgen naar een 20 tot lokaal 21 graad. In de namiddag en vroege avond ontstonden er wat wolkenvelden, maar in de loop van de avond zakten deze steeds meer in elkaar.
Zondagavond zakten de aanwezige stapelwolken geleidelijk maar zeker in. Na stapelwolken bleven op hoger niveau enkel nog dikkere sluierwolken aanwezig dat voor fraaie optische verschijnselen zorgde, tot na zonsondergang. Na een aangename start van de avond koelde het zeker na zonsondergang snel af van een 19 graad om 21 uur naar een 14 graad om middernacht. Ook een groot deel van de nacht verliep rustig en vrij helder. Vooral in de eerste helft van de nacht waren de luchten meest helder, soms met wat hoger overschuivende sluierbewolking. In de nanacht kwam er wel meer bewolking de Achterhoek binnen schuiven. Dit betrof vooral middelbare, onstabiele bewolking in de vorm van floccus en castelanus (kanteeltjes). Hiermee was al snel duidelijk dat een weersverandering op tilt stond. Voordat het zover was daalde het kwik nog even door naar een minimum van 12 graad om 5 uur in de ochtend, werd de Achterhoek getrakteerd op een fraaie zonsopkomst in het verre oosten met prachtige luchten. Helaas zou dat beeld snel omslaan in de vroege ochtend.
Active venijnige storing op komst uit Frankrijk
De weersomslag zou geheel volgens verwachting gaan verlopen. De afgelopen dagen is al volop gewaarschuwd voor een venijnig weersysteem dat maandag in de vroege ochtend over Nederland zou schuiven. Zo waarschuwde o.a. Meteo Consult voor het optreden van kortdurend maar hevig noodweer, dat hinder en overlast, maar misschien zelfs schade zou aanrichten. Zondagmiddag ontwikkelde zich boven de Golf van Biskaje een kleine maar actieve storing dat in de avond en nacht koers had gezet richting de Benelux. In de nacht bleven deze buien voor zwaar weer zorgen in heel Frankrijk, terwijl het systeem zich geleidelijk clusterde en activerend naar het noorden opschoof. De storing markeerde de grens tussen koele lucht boven England en zeer warme lucht boven Duitsland. Ondanks dat de warme lucht aan de grond Nederland in de vroege ochtend nog niet zou bereiken, was er voldoende energie aanwezig voor het ontwikkelde onweersysteem om zich in stand te houden. Een van die triggers was een sterke straalstroom dat vanuit het zuidwesten over west Europa blies met op 3 kilometer hoogte een volle windkracht 9 tot 10 (stormkracht). Dit terwijl aan de grond maar een matige wind zou staan uit het zuidoosten dat voor windschering zou zorgen. Hierdoor pakken buien snel hevig uit met kansen op forse regenval, zware windstoten, mogelijkheid van een windhoos en hagel. Het onweersysteem zou in korte tijd over het land heen 'vliegen' en voor de middag het land alweer verlaten.
Eerst nog zon, 'noodweer' komt snel
In het eerste vroege zonlicht werden op de satelliet de hoge overschietende wolkentoppen zichtbaar van het onweersysteem (zie afbeelding onder). Nog voordat de lagere bewolking en stapelwolken zichtbaar zouden zijn in het zonlicht. Dit wees al direct op een krachtig systeem dat vanuit Frankrijk in hoog tempo België in schoof. Lokaal viel in de eerste uren van de ochtend in België flink wat water, kwamen windstoten voor en werd ook hagel gemeld. Lokaal onweerde het fors, vooral in het zuidoosten van België. Daar is in de vroege ochtenduren waarschijnlijk ook een tornado ontstaan die voor wat schade heeft gezorgd. Terwijl het systeem richting Nederland trok kwamen meldingen binnen van een goed ontwikkelde shelfcloud. Het ging erg snel en om 07:30 uur zat het onweer al met een sterk georganiseerde lijn boven het zuiden van Limburg en Brabant. Vooral uit Limburg kwamen meldingen en foto's van een forse Amerikaanse shelfcloud. Meteo Consult verhoogde daarbij de verwachting van de windstoten naar een 95 km/h voor Oost-Brabant, Limburg en de Achterhoek.
Onweer bereikt de Achterhoek
Na een paar laatste stalen zon werd begon vanuit het zuiden een massieve ijskap binnen te trekken. Hierop nam de hogere bewolking en middelbare bewolking snel toe en verdwenen de opklaringen. Het systeem kwam met een sneltreinvaart opzetten richting de Achterhoek. Even na 07:30 uur werd het al duister en dreigend aan de zuidelijke horizon. Het leek wel alsof de schemer alweer begon, het daglicht nam behoorlijk af. Om 08:00 uur was bui al Venlo gepasseerd en kwam binnen het vizier van de Achterhoek. Er werden aan de horizon fraaie wolkenpatronen zichtbaar en ook de eerste donders op afstand kwamen ten tonele. Al om 08:25 uur kwam de voorkant van het onweer in Doetinchem aan met daarop fraaie luchten gepaard gaande met een kleine shelfcloud. Deze was helaas wel minder indrukwekkend dan op de foto's die uit Limburg kwamen. Terwijl de shelfcloud passeerde zat het onweer nog wat dieper in het zuiden met wat ontladingen en donderslagen. Met mijn camera trachtte ik de snel voorbij razende luchten vast te leggen tot ik opgeschrikt werd door een zeer nabij heldere ontlading achter mij in het oosten. Voor de shelf langs vlogen een tweetal CG ontladingen met daverende knal naar de grond toe. Vermoedelijk een paar positieve ontladingen die uit de hoge wolkentoppen voor de bui uit naar beneden kwamen. Deze ontladingen zijn vaak onverwacht en kunnen ver naar een bui inslaan, en een stuk krachtiger dan een 'normale' ontlading. Terwijl het nog droog was toch maar de auto opgezocht, was niet echt veilig meer te noemen op open veld. Om 08:35 uur begon het dan uiteindelijk achter de shelfcloud even flink te plenzen, met wat nabije ontladingen, maar vooral ook veel hoogte onweer. Ondanks de waarschuwingen bleven windstoten uit. Het bleef zelfs opmerkelijk rustig met maar een zwakke, hooguit matige wind die van oost de westhoek begon op te zoeken. Om 09:00 uur was het hoogtepunt alweer voorbij getrokken. Er viel vooral nog matige regen met bruine en donkere luchten. Hierin onweerde het af en toe met een enkele ontlading die de grond opzocht. Het meeste onweer bleef in de hoogte. De shelfcloud had inmiddels al Overijssel en Twente bereikt. Na 09:00 uur werd het vanuit het zuidwesten alweer lichter met afnemende neerslag en hooguit nog een enkele keer wat weerlicht en gerommel in het noordoosten. Om 09:20 uur was de rust weer terug en werd het droog alsof er eigenlijk niets was gebeurd.
Achter het onweerscomplex
Tegen alle verwachtingen in viel de zwaarte van het onweer gelukkig mee en kwam het niet tot zware weersverschijnselen. Lokaal in het land wel enige wateroverlast door overvloedige regenval en schade door blikseminslag. Hierdoor ontstonden helaas ook wat branden in panden en lag een deel van het treinnetwerk plat. Na het onweer bleef de wind nog zwak waaien, wel uit westelijke richting. Pas later op de dag nam ze wat in kracht toe. De temperatuur steeg na het onweer richting een 19 graden rond het middaguur. Wat wel extreem was, was de luchtdruk. Deze daalde in de nacht met een scherpe lijn van een 1018 hPa om 03:00 uur naar een 1008 hPa bij passage van shelfcloud. Rond het middaguur was de luchtdruk alweer gestegen naar een 1014 hPa, om in de namiddag weer uit te komen op een 1017 hPa!. Was de shelfcloud in Doetinchem niet echt de moeite waard, in Duitsland net over de grens in Dingden produceerde het een forse Amerikaanse shelfcloud dat in meerdere lagen als een pannenkoek naar het noordoosten schoof. Aan de Duitse zijde van het onweersysteem ook het stevigst en werden eveneens de meeste bliksemontladingen opgetekend (zie ook materiaal onderstaand). Nog voor het middaguur verliet het complex ook het noordoosten van Nederland. Om 12:30 uur was het systeem al de Duitse steden Hamburg en Kiel gepasseerd op weg naar Denemarken en vervolgens in de middag overstekende naar Zweden waar de activiteit er pas uit wist te gaan.
Rustige ochtend en middag
In de ochtend bleef het vervolgens droog en leek het alsof er een tweede zonsopkomst plaatsvond. Het werd steeds lichter en rond het middaguur losten ook de laatste lagere wolken snel op. In de middag scheen de zon geregeld afgewisseld door wat stapelwolken. De temperatuur wist in de middag te stijgen naar een 20 tot lokaal 21 graad. In de namiddag en vroege avond ontstonden er wat wolkenvelden, maar in de loop van de avond zakten deze steeds meer in elkaar.
Weblinks met achtergrond informatie en beeldmateriaal
MeteoConsult: "Kortstondig noodweer op komst"MeteoConsult: "Overlast door onweer en regen"
Weerplaza: "Zware ochtendspits maandag vanwege hoosbuien"
Beelden WeerWoord: "Schelfcloud Kessel - Limburg"
Beelden Weerwoord: "Shelfcloud Horst - Limburg"
Beelden Weerwoord: "Shelfcloud Dingden - Duitsland"
Beelden Weerwoord: "Shelfcloud Maastricht - Limburg"
Beelden Weerwoord: "Shelfcloud Boekend - Limburg"
Youtube: "Beelden Shelfcloud Wesel - Duitsland"
Radarbeelden, satelietbeelden en overig kaartmateriaal
Aan de zuidoostzijde, aan de kant van Duitsland was het onweer het stevigst. Hier leverde dit ook prachtige wolkenformaties op die vooral werden gezien in België, Limburg en Duitsland. Hieronder een gigantische Shelfcloud die is gefotografeerd door Bart Harmsen in Dingden, op amper 40 minuten afstand van Doetinchem, nabij Rees in Duitsland. Een fenomenale wolkenformatie die je zelden zo ziet (Foto Bart Harmsen).
Links een verwachting van het European Storm Forecast Expiriment met een Level 1 net ten oost van Nederland en zelfs een Level 2 gebied voor het oosten van Duitsland en Polen. Voor Nederland ziet Estofex geen directe aanleiding voor 'randverschijnselen' of zwaar weer:
Links een radarbeeld van Nederland tussen 05:30 en 11:40 uur. Hierop is het onweerscomplex fraai zichtbaar dat met hoge snelheid over Nederland naar het noordoosten schuift. Vooral in het westen valt op uitgebreide en wat langdurige schaal neerslag. Hier zijn de neerslaghoeveelheden ook het hoogst. Het oosten heeft vooral een smalle regenzone, dat lokaal even stevig weet uit te pakken. De zwaarte van het complex zit in het zuidoosten van de Benelux, en trekt net over de Nederlands/Duitse grens naar het noorden. Na 08:30 uur is de radar licht 'verblind' en lijkt het neerslagsignaal overal af te nemen. Rechts de satellietbeelden vanaf zonsopkomst tot rond het middaguur. Vooral in het vroege ochtendlicht zijn de overschietende wolkentoppen goed zichtbaar. Rond het middaguur heeft het complex Nederland alweer verlaten en bevind zich boven Denemarken, doorschuivende richting Zweden (klik voor vergroting).
Links een annimatie van de bliksemdetectie, met onder in de kaart het aantal ontladingen van het moment. Meeste bliksemactiviteit in zuidoost en oost Nederland. Rechts een kaart van het KNMI met daarop het totaal aan ontladingen, kleuren geven de tijdstippen weer. Meeste ontladingen kwamen voor in Limburg over oost Achterhoek en Duitsland. Naar het noorden toe licht afnemende (klik voor vergroting).
Links een radar annimatie met in detail de Achterhoek. Om 08:30 uur bereikt de shelfcloud met daarachter neerslag de zuidelijke Achterhoek en Liemers, om rond 08:50 uur de Achterhoek alweer te verlaten op weg naar Overijssel en hogere oorden. Rechts een grafiek van de luchtdruk te Doetinchem. In de nacht een snelle daling en na passage van het onweer weer een vlotte stijging (klik voor vergroting).
Links de minimum temperaturen met centraal de maxima van vanmiddag achter het onweerscomplex. Helemaal rechts de neerslaghoeveelheden die vandaag zijn genoteerd op stations van weeramateurs in Nederland en België (klik voor vergroting)
Fotoreportage
